Opis
Ander Izagirre napisał wstrząsający reportaż, w którego centrum umieścił czternastoletnią dziewczynkę. Alicja ma młodszą siostrę, ich matka popadła w długi, często nie stać ich na to, by kupić choćby ziemniaki, więc nie zważając na przepisy, dziewczynka pracuje w kopalni, by przetrwać. Hiszpański reporter opisując historię konkretnych ludzi, pozbawionych jakichkolwiek praw pracowniczych, opuszczonych przez państwo, traktowanych jak nieopłacana zwierzęca siła, bo zarabiających ledwie tyle, by się wyżywić, odsłania do czego doprowadziła przeprowadzona przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy liberalizacja gospodarcza Południa. Podczas gdy zachodnie rządy bogacą się na spekulacji surowcami, posiadające te surowce biedne kraje popadają w jeszcze większą nędzę. Przyjmują więc zagraniczną pomoc wraz z jej warunkami, a więc wyrzekają się kontroli nad zachodnimi spółkami, nie ingerują w ich relacje z pracownikami, pozwalają na to, by dzieci harowały w zagrażających życiu warunkach.
Potosí. Góra, która zjada ludzi to historia niekończącego się wyzysku boliwijskiej ludności, najpierw przez konkwistadorów i kolonistów, a obecnie przez globalne korporacje, wspierane przez polityków i Kościół. Izagirre pokazuje, jak wyzysk ten rodzi anarchię i terror. Kradzieże, przemoc domowa, gwałty na kobietach i dzieciach są w Potosí na porządku dziennym. Górnicy umierają młodo, ale zanim to się stanie, w domu egzekwują swoją władzę w sposób równie bezwzględny jak w pracy czynią to ich przełożeni. Najbardziej jak zwykle – cierpią dziewczynki i kobiety.
____________________
Porusza Andera Izagirrego dbałość o relacje z bohaterami: uważność, takt, empatia. Zamiast najprostszej metody kwerendy, jaką jest słuchanie i spisywanie świadectw, wybiera on uczestniczenie, towarzyszenie. Polska wersja książki jest głęboko przejmująca, interesująca poznawczo, a zarazem przystępna w odbiorze. Oddaje koloryt lokalny oryginalnej narracji, łącząc go z pięknem i prostotą języka. To budujący przykład współpracy autora książki i autora przekładu, w wyniku której czytelnik otrzymuje dzieło literatury faktu najwyższej próby.
Katarzyna Surmiak-Domańska, przewodnicząca jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego
Potosí to opowieść o okrucieństwach podboju, niewolnictwa i wyzysku – dawnego i dzisiejszego; anatomia mrocznej przeszłości, która nie chce przeminąć. Kończąc lekturę, wciąż będziecie czuli duchotę ciasnych korytarzy „góry, która zjada ludzi”, i metaliczny posmak powietrza. Będziecie zszokowani tym, że opisane tu zjawiska wciąż w cywilizowanym świecie istnieją. Przejmująca książka!
Artur Domosławski
Potosí oskarża kapitalizm, ale też kolonializm, amerykański imperializm i boliwijskich rządzących o przyczynienie się do cierpienia tysięcy ludzi w imię zysku. Izagirre pokazuje zarówno historyczny, sięgający czasów kolonizatorów, kontekst jak i współczesne problemy, które wciąż wynikają z kolonialnego myślenia o świecie boliwijskich górników i górniczek.
Wojciech Szot, „Gazeta Wyborcza”
