Opis
Bohaterem tej książki jest Miguel Ángel Tobar, tytułowy Młody z Hollywood, płatny morderca na usługach najokrutniejszego gangu świata – Mara Salvatrucha 13. Działalność Tobara kosztowała życie dziesiątki ludzi na salwadorskiej prowincji, ale by opowiedzieć jego historię, należało poznać więcej niż akta sądowe kolejnych spraw. Na mroczną „karierę” Młodego wpłynęły globalne procesy i mechanizmy wprawiane w ruch przez urzędników w Stanach Zjednoczonych i Salwadorze przez cały XX wiek. Jego wyobraźnią rządziły popkulturowe mity. On sam wiedział o tym mało albo zgoła nic. Zresztą ta wiedza na wiele by się nie zdała – los jego i setek jemu podobnych został przesądzony na długo przed ich narodzinami.
W 1850 roku młody Salwador doświadcza katastrofy gospodarczej, spowodowanej spadkiem ceny indygo, naturalnego barwnika stanowiącego główne źródło przychodów kraju. Ogromne nierówności społeczne pogłębiają się jeszcze bardziej. Aby się ratować, wyspecjalizowane w uprawie indygowca hacjendy przechodzą na produkcję kawy, która wymaga nowych terenów pod uprawę i dodatkowych robotników. Jedno i drugie zapewniają władze: wywłaszczają Indian i zmuszają do pracy na ich niedawnych ziemiach.
To właśnie ci pozbawieni własności i upokorzeni ludzie w 1932 roku wszczynają bunt, dając początek krwawemu konfliktowi, który na dekady naznacza historię kraju i popycha tysiące ludzi do emigracji. Wielu znajduje nową ojczyznę w Kalifornii, gdzie w ulicznych wojnach rodzą się salwadorskie gangi. Kiedy amerykańskie władze zarządzają deportacje, w Salwadorze rozpętuje się piekło. Jak piszą bracia Martínez, „działania gangu Mara Salvatrucha 13 sprawiły, że w ciągu dwóch lat – od 2015 do 2016 roku – Salwador stał się krajem o najwyższym współczynniku morderstw na świecie”.
Dla Miguela Ángela Tobara Mara Salvatrucha 13 stała się rodziną zastępującą mu dysfunkcyjną wspólnotę, w której przyszedł na świat. Obietnicą nowego życia na salwadorskiej prowincji, doświadczonej przez przemoc i nędzę. Dla swoich braci gotów był zrobić wszystko, w liczbie zabójstw na zlecenie doszedł do pięćdziesięciu sześciu i pewnie by ją przekroczył, gdyby nie doświadczył zdrady. I gdyby nie zdradził sam: najpierw godząc się na współpracę z wymiarem sprawiedliwości, potem, na kluczowej rozprawie, wycofując się z zeznań. Wydał na siebie wyrok, a dawni towarzysze wykonali go bez wahania.
„Pomysł, by zjednoczyć nasze autorskie siły – piszą Martínezowie – nie wziął się tylko stąd, że łączy nas znajomość pewnego rodzaju zjawisk i procesów społeczno-kulturowych, którymi zajmujemy się od dziesięciu lat. (…) Chcieliśmy połączyć różne warsztaty – etnografa i dziennikarza – oraz dwa sposoby postrzegania rzeczywistości. Obaj podejmowaliśmy, choć z różnych intelektualnych pozycji, próby zrozumienia źródeł przemocy, przez którą nasz kraj zyskał wielką i mroczną sławę”.
Ta synteza udała się znakomicie. Czytelnicy Młodego z Hollywood nie tylko zrozumieją procesy i mechanizmy odpowiadające za niebywałą eskalację przemocy w Salwadorze i krajach zajmujących podobne miejsce w globalnym systemie gospodarczym i politycznym. Dowiedzą się także, jak wielką rolę w kreowaniu mitologii grupy odegrała kultura masowa, na czele ze święcącym triumfy na przełomie lat 70. i 80. heavy metalem. Będą świadkami obrzędów inicjacyjnych towarzyszących przyjmowaniu do gangu nowych członków i wspinaniu się ich w hierarchii organizacji. Poznają krwawy rytuał, w którym Miguel Ángel Tobar, zaczynający karierę w grupie jako Klaun, zyskał nowe imię – jak stał się Młodym z Hollywood, bezwzględnym żołnierzem i ofiarą Bestii.
Sceneria tej opowieści może się wydać odległa i obca, ale w dzisiejszym świecie wszystko jest bliżej, niż się sądzi. To książka o monstrualnej przemocy, „która wciąż trwa, jest żywa, pulsuje i rośnie, zagarnia nowych, przekracza granice państw”, piszą bracia Martínez i nie ma w tych słowach najmniejszej przesady.
____________________
Książka jest po prostu niezwykła. Z pewnością jedna z najlepszych książek reporterskich, jakie kiedykolwiek czytałem. W tym reportażu jest prawdziwy liryzm.
Joe Sacco
Miguel Ángel Tobar, „Młody”, cyngiel gangu Mara Salvatrucha, gdy strzela prawie zawsze trafia w głowę, nie boi się nikogo i niczego. Zabił już 56 razy, mówi o tym detalicznie i beznamiętnie. Ale to nie jest tylko opowieść o bezwzględnym, pozbawionym skrupułów i uczuć mordercy. W świecie, w którym życie ludzkie nie ma żadnej wartości, bracia Martínezowie szukają człowieka. Znajdują go w „Młodym”, sicario. Dziecko niczyje dorastające w skrajnej nędzy wyrobników plantacji kawy, gdzie przemoc i gwałt są codziennością, potem obdarty i wiecznie niedożywiony pan śmierci, w końcu wykorzystany i porzucony przez państwo, które przez chwilę daje mu nadzieję na życie. Wstrząsający, wybitny reportaż o tych, których wpływ na swój własny los często jest tylko złudzeniem.
Paweł Piotr Reszka
Brawurowa opowieść o Bestii, która – jeśli urodzisz się w jej pobliżu – będzie cię kąsała, zjadała i pochłaniała aż po twój kres. Ucieczką od niej może być tylko śmierć. Bracia Martínezowie prowadzą nas na samo dno otchłani piekieł, jakie ludzie zgotowali sobie na ziemi. To przyprawiający o dreszcze reportaż z najmniejszego i najbrutalniejszego kraju Ameryki Środkowej, a jednocześnie najniebezpieczniejszego państwa świata, w którym zabija się, aby żyć, aby kochać albo po prostu, żeby się komunikować.
Mirosław Wlekły
